Chủ nhật ngày 7 tháng 10 năm 2012. FC Barcelona đón tiếp Real Madrid ở vòng 7 La Liga. Đó là cuộc đối đầu đầu tiên trong mùa giải giữa hai đối thủ vĩ đại nhất của nhau trong bất kỳ môn thể thao nào, quy mô của cuộc đối đầu đó thực sự khổng lồ, với rất nhiều giá trị mang tính biểu tượng bên ngoài cũng như bên trong sân cỏ. Buổi sáng trước khi trận đấu diễn ra, trang bìa tạp chí La Vanguardia của xứ Catalan chạy dòng tít: "Chỉ có bóng đá ư?". Tất nhiên họ biết câu trả lời: Barcelona đấu với Real Madrid không bao giờ đơn thuần là một trận đấu bóng đá và cho đến tận bây giờ vẫn vậy. Đó là cuộc đối đầu mang màu sắc chính trị, đặc biệt từ sau khi Tổng tư lệnh Francisco Franco qua đời năm 1975.
Cuộc đối đầu này diễn ra giữa khủng hoảng kinh tế, những thỏa thuận mang tính tài chính giữa Barcelona và Madrid thất bại và cuộc trưng cầu dân ý về độc lập cho xứ Catalan. Nó cũng diễn ra sau ngày độc lập của xứ Catalonia 3 tuần, ngày 11 tháng 9 hay còn gọi là ngày "Diada". Đường phố đông kịt người mà theo một thống kê sơ bộ, có khoảng 1.5 triệu người đã đổ ra đường hôm đó. Đi cùng họ có chủ tịch Barcelona ông Sandro Rosell. Ông bảo rằng ông đã ở đó với tư cách cá nhân, nhưng hôm nay CLB đã quyết định sẽ trình diễn màn mosaic truyền thống với hình ảnh của lá cờ Catalan Senyera, nó thực sự mang một ý nghĩa to lớn hơn bình thường. Khoảng 100.000 người sẽ giương cao những tấm bìa vàng, đỏ phủ đầy sân vận động. Một vài lời kêu gọi mọi người hãy mang cờ Catalan độc lập theo, một số còn cho rằng cựu chủ tịch CLB ông Joan Laporta cũng sẽ có mặt.
Tất cả đã được giới truyền thông khai thác hàng tuần, hàng tháng trời trước đó và sự chia rẽ là quan điểm phổ biến nhất. Tờ báo cánh hữu La Razón, luôn luôn ủng hộ sự thống nhất của Tây Ban Nha dành 27 trang để khẳng định rằng việc "chính trị hóa" trận đấu đã làm giảm đi giá trị của nó. Trong khi El Mundo, cũng phản đối việc ly khai, nhấn mạnh về việc hơn hai nghìn năm trước, Chúa Jesus đã bị giết bởi người Catalan.
Trước trận đấu, bài hát truyền thống của Barcelona được người ta hát vang, không cần nhạc. Hai lá cờ Catalan sọc đỏ vàng khổng lồ được giương lên ở hai đầu. Cờ Catalan độc lập xuất hiện rất nhiều bên ngoài sân vận động và một tấm băng-rôn bằng tiếng Anh tuyên bố Catalonia sẽ trở thành một quốc gia thuộc châu Âu. Tuy nhiên, "Quốc ca" của xứ Catalan, "Els Segadors", bài hát vốn dĩ gắn liền với giai đoạn bắt đầu cho cuộc bạo động của người Catalan năm 1640 (Reapers' War) lật đổ vua Philip IV và tuyên bố độc lập dưới sự bảo hộ của Pháp trong mười hai năm, lại không được hát vang lên như dự định. Và không khí của các cuộc diễu hành cũng không đến mức quá thù địch như nhiều người dự đoán.
Tất cả mọi người đều háo hức ngóng chờ dự đoán của Toni Strubell. Strubell là một thành viên của nghị viện Catalan, cha ông phải chạy sang Anh quốc dưới chế độ độc tài Franco, người đã luôn nhắc nhở Strubell rằng cái ngày mà Camp Nou hô vang những khẩu hiệu đòi độc lập sẽ là ngày độc lập thực sự đến. Người hâm mộ Barcelona đã bắt đầu hô vang những khẩu hiệu đó từ trận đấu với Granada, nhưng hôm nay, chắc chắn sẽ to hơn nhiều, hôm nay, họ đối đầu với Real Madrid. Và khi đồng hồ của sân vận động điểm đến phút thứ 17, giây thứ 14 của trận đấu, khẩu hiệu sẽ bắt đầu được hô vang: "ĐỘC LẬP! ĐỘC LẬP!".
Ngày 11 tháng 9 năm 1714 đánh dấu ngày xứ Barcelona thất thủ trước vua Philip V và người Catalan đã đứng về sai phe trong cuộc chiến tranh quyền đoạt vị của Hoàng gia, cuộc chiến đã chấm dứt sự "độc lập" của xứ Catalan. Ngày "diada" thất thủ - sự thật đó không phải là một thất bại trên quá nhiều phương diện trong lẫn ngoài xứ Catalonia, mà đó được xem như là biểu tượng cho quan điểm căm thù Madrid của người Catalan.
Philip V xóa bỏ các tổ chức chính trị ở Catalan, cấm tiệt ngôn ngữ Catalan trong trường học, hầu như chấm dứt mọi khát vọng của người Catalan mãi cho đến ngày "Renaixenca", ngày phục hưng văn hóa, giữa những năm 1800. Một nghị viện liên bang Catalan được thành lập vào năm 1914 nhưng bị xóa bỏ dưới chế độ độc tài của Tổng tư lệnh Miguel Primo de Rivera vào năm 1925. Khi chế độ của Primo de Rivera chấm dứt và Tây Ban Nha đi đến nền Cộng hòa thứ hai, đất nước này lần đầu tiên sống trong một chế độ dân chủ. Catalan hướng tới sự tự trị dưới một chính quyền mới nhưng mọi thứ lại bị chấm dứt dưới một chế độ độc tài khác sau cuộc Nội chiến: Chế độ độc tài của tướng Franco. Sau ngày Franco qua đời, Catalan lại một lần nữa trở thành biểu trưng cho sức mạnh của một cộng đồng tự trị, và những cuộc khảo sát cho thấy, hơn 50% người Catalan muốn độc lập.
Hôm nay, những người có mặt ở Camp Nou sẽ thể hiện điều đó và trong suy nghĩ của nhiều người, chính trị thực sự đã ảnh hưởng đến bóng đá. Buổi sáng hôm ấy, Gerard Piqué phải thanh minh rằng mình không hề đưa ra quan điểm Barcelona đấu với Real Madrid là xứ Catalonia đấu với Tây Ban Nha. Nhưng cựu chủ tịch Laporta thì khẳng định: "Ở một khía cạnh nào đó, nó chính xác là như vậy. Trong một cuộc đối đầu thể thao mang nhiều ý nghĩa chính trị, thì Madrid đại diện cho Tây Ban Nha, còn chúng tôi luôn luôn đại diện cho xứ Catalonia".
Nhưng chắc chắn rằng những khẩu hiệu không phải là thứ duy nhất xuất hiện trong trận El Clásico đầu tiên của mùa giải 2012-13 này. Trận đấu này là cuộc đối đầu giữa Barcelona và Real Madrid trên nhiều phương diện: Tính biểu tượng, danh dự, chính trị, thù địch, ... và thứ bóng đá hấp dẫn nhất thế giới. Sự tôn kính dành cho xứ Catalonia lồng vào sự tôn kính dành cho Madrid và FC Barcelona. Trận đấu kết thúc với 10 cú sút cho mỗi bên, một lần bóng tìm đến khung thành cho mỗi bên và hai bàn thắng cho mỗi bên. Khi tiếng còi mãn cuộc vang lên, mọi người thực sự hài lòng.
Một cầu thủ của Barcelona từng nhấn mạnh rằng: "Đó luôn là cuộc chiến thế kỷ mỗi khi diễn ra, dù hai đội có gặp nhau tám lần mỗi năm". "Chúng tôi ở đây, họ cũng ở đây", HLV trưởng Real Madrid Jose Mourinho vừa nói, vừa giơ cánh tay mình lên cao ngang đầu.
Trên tất cả, sự tôn kính dành cho Catalonia trở thành sự tôn kính dành cho Lionel Messi và Cristiano Ronaldo. Ronaldo ghi bàn, Messi ghi bàn; Messi ghi bàn, Ronaldo cũng ghi bàn. Nếu Madrid đấu với Barcelona là cuộc chiến vĩ đại nhất thế giới thể thao, thì đó cũng là cuộc cạnh tranh cá nhân của hai cầu thủ hoàn hảo nhất, những người làm chủ trận đấu và đại diện cho hình ảnh của CLB của họ trên phương diện cá nhân: Lối chơi, phong cách chơi và tinh thần thi đấu. Bạn không thể nhắc tới người này mà không nhắc tới người kia. Cứ gõ "Ronaldo đã lập một cú hat-trick" lên Twitter và xem câu trả lời. Một hat-trick "rác rưởi", một fan Barcelona sẽ đáp lại, nhưng vẫn hơn Leo Messi, một fan Madrid sẽ trả lời. Những cổ động viên đối lập sẽ tìm mọi cách tốt nhất có thể để "dìm" Ronaldo xuống, để hét "Messi" vào mặt anh ta.
Với Messi và Ronaldo, những kỷ lục hầu như bị phá mỗi tuần. Bốn bàn thắng của họ đồng nghĩa với con số 100 bàn thắng cho CLB mà cả hai đã cùng ghi được trong năm 2012. "Nói về việc ai xuất sắc nhất thế giới có lẽ không cần thiết vì cả hai đều là những cầu thủ giỏi", Mourinho nhận định. Khi Ronaldo tỏa sáng sau 22 phút thi đấu, đó là lần thứ 6 liên tiếp anh ghi bàn ở một trận El Clásico, người đầu tiên trong lịch sử làm được điều này. Messi thì chỉ kém Alfredo Di Stéfano trong danh sách những chân sút vĩ đại nhất El Clásico một bàn, khi anh chỉ mới 25 tuổi. "Đến từ hành tinh khác", dòng tít trên trang bìa của một tờ báo bán chạy nhất cả nước.
Ba tháng sau trận El Clásico, Messi giành Quả bóng vàng. Ronaldo về nhì. Bình thường, fan Barca nhận xét; một scandal, fan Madrid kết luận. Những gì xảy ra trong buổi lễ trao giải ở Zurich đã cho thấy cả hai tài năng như thế nào; Barcelona và Madrid trở thành tâm điểm của thể thao và sự chú ý của cả thế giới ra sao. Messi đã giành danh hiệu này bốn lần liên tiếp, nhiều hơn bất kỳ ai trong lịch sử; Ronaldo cũng đã về nhì bốn lần và đã giành danh hiệu này một lần. Madrid và Barcelona sở hữu 8 cái tên gần nhất giành Quả bóng vàng và khi đội hình xuất sắc nhất năm 2012 do FIFPro bình chọn được công bố, mười trong số mười một người đến từ Barcelona và Madrid. Đó là một số minh chứng cho sự thật là hai đội bóng này ở một đẳng cấp ngang nhau, chưa bao giờ có hai đội bóng nào cạnh tranh nhau như thế.
Đây là những cầu thủ, những đội bóng đã làm lu mờ tất cả, và khi đồng hồ của trận El Clásico điểm đến phút thứ 17 giây thứ 14 của hiệp hai, thời điểm thứ hai để hô vang "ĐỘC LẬP", vài người hâm mộ Barcelona đã quên mất điều đó, họ mải ăn mừng bàn thắng của Messi.
Đã có 225 trận El Clásico trong lịch sử, với chín mươi chiến thắng dành cho Real Madrid và tám mươi bảy nghiêng về Barcelona. Những con số thay đổi chóng mặt: Trận đấu vào tháng mười năm 2012 là trận El Clásico thứ mười ba trong vòng hai năm, và từ giờ đến cuối mùa vẫn còn ba trận El Clásico nữa. Mọi thứ bắt đầu ở Madrid Hippodrome vào ngày 13 tháng 5 năm 1902, chỉ cách sân Santiago Bernabeu bây giờ chừng vài trăm dặm về phía Nam. Bóng đá thời ấy vẫn chưa phải là một thể thao vua. Barcelona khởi đầu bằng một thông báo sáu-mươi-ba từ trong mục quảng cáo trên tờ Los Deportes như lời mời kêu gọi những người muốn tổ chức các trận bóng đá đến văn phòng của tờ báo. Mười hai người đã đến. Madrid bắt đầu bằng một trận đấu bình thường ở công viên Retiro, trận đấu đã giúp họ thu hút sự tài trợ của sáu hoặc bảy bên. "Chúng tôi mất nhiều thời gian để hút thuốc và uống bia", một người tham gia kể lại. Một vài người xem thể thao là trái với đạo đức, kiểu như "thật đáng xấu hổ khi những thanh niên chạy rong trên phố với những chiếc quần lót giống như bị bệnh thần kinh".
Khoảng hai nghìn người đã đến theo dõi trận đấu đầu tiên giữa Barcelona và Madrid, họ ngồi trên những chiếc ghế được thuê từ một thương nhân trong chợ Rastro; 98.000 khán giả có mặt ở Camp Nou vào mùa thu năm 2012. Hai triệu người theo dõi qua màn hình TV ở Tây Ban Nha, một con số nhỏ so với trận El Clásico cuối cùng được xem miễn vào tháng 12 năm 2011, với 12 triệu người theo dõi. Các hãng truyền hình thống kê rằng có khoảng bốn trăm triệu người xem trên toàn thế giới, và cho dù đó có là con số phóng đại đi nữa, thì sự thật là trận đấu vẫn được trực tiếp trên hơn ba mươi quốc gia. Hãng kiểm toán Deloitte đưa ra số liệu mới nhất rằng Madrid và Barcelona năm 2012 kiếm được nhiều tiền hơn bất kỳ câu lạc bộ bóng đá nào trên thế giới trong bốn năm liên tiếp.
Cựu HLV trưởng Barcelona ông Bobby Robson mô tả El Clásico là trận đấu lớn nhất thế giới và không có gì để tranh cãi vì điều đó. FIFA công nhận Madrid là đội bóng xuất sắc nhất thế kỷ hai mươi, Liên đoàn thống kê và lịch sử bóng đá xếp Barcelona là đội bóng số một thế kỷ hai mươi mốt. Dù cho năm 2013 cả hai đều bị loại ở vòng bán kết Champions League trong năm thứ hai liên tiếp, thì từ năm 1998 chỉ có hai đội bóng đã giành được chức vô địch giải đấu này ba lần: Madrid và Barcelona. Madrid đã giành chín cúp châu Âu, nhiều hơn bất kỳ câu lạc bộ nào, Barcelona đã giành bốn, trong đó có ba chức vô địch trong vòng bảy năm, họ cũng giành nhiều danh hiệu quốc tế hơn bất kỳ đội bóng nào khác.
Họ là hai trong số ba đội bóng của Tây Ban Nha chưa từng xuống hạng trong lịch sử, cùng với Athletic Bilbao, họ cùng nhau giành được năm mươi bốn danh hiệu quốc nội, ba mươi hai thuộc về Madrid, hai mươi hai thuộc về Barcelona. Đội gần nhất tiệm cận số lượng đó là Atletico Madrid, cũng chỉ có chín. Và hãy xem ai đã từng khoác áo hai đội bóng: Kubala, Di Stefano, Maradona, Cruyff, Stoichkov, Czibor, Puskas, Sánchez, Buregueno, Netzer, Schuster, Iniesta, Romario, Ronaldo, Raul, Guardiola, Laudrup, Luis Suarez, Kopa, Figo, Rivaldo, Zidane, Ronaldinho, Casillas, Xavi, Messi, Cristiano Ronaldo. Mười bảy cầu thủ từng giành danh hiệu cầu thủ xuất sắc nhất năm của FIFA đã từng chơi cho Barcelona và Madrid trong những giai đoạn nhất định trong sự nghiệp.
Họ là hai gã khổng lồ trong bóng đá, đại diện cho hai thành phố lớn nhất Tây Ban Nha – những thành phố khác nhau với những biểu tượng khác nhau, và có vẻ như luôn luôn đối đầu nhau, những thành phố với quan điểm chính trị và văn hóa hoàn toàn khác nhau. Barcelona nằm bên bờ Địa Trung Hải, nhìn thẳng về phía nước Pháp và Italia, thành phố nổi tiếng là nơi mà thời trang và những chủ nghĩa chính trị đổ bộ xuống Tây Ban Nha đầu tiên. Madrid nằm ở trung tâm của cao nguyên Castile, cao hơn mực nước biển sáu trăm mét. Lạnh giá vào mùa đông và nóng bức vào mùa hè, Madrid nằm bên một dòng sông không có tàu thuyền qua lại. Vua Philip II quyết định chọn Madrid làm thủ đô vào năm 1561 đơn giản vì nó nằm ở trung tâm của Tây Ban Nha, trên lý thuyết là điểm bắt đầu của mọi con đường trong cả nước, một dấu hiệu để tập trung đến vừa đủ để thu hút sự chú ý của mọi Madrilenos.
Tây Ban Nha là một quốc gia có hai đội bóng. "Mọi người đều sẽ ủng hộ hoặc Madrid hoặc Barcelona", HLV trưởng đội tuyển Tây Ban Nha ông Vicente del Bosque khẳng định. Theo một thống kê từ Trung tâm nghiên cứu xã hội Tây Ban Nha, Madrid có 13.2 triệu người hâm mộ ở đất nước này còn Barcelona có 10.4 triệu. Một nghiên cứu vào tháng Năm năm 2013 chỉ ra rằng có 28 phần trăm người hâm mộ ủng hộ Real Madrid, với Barcelona là 26, nhưng trên bình diện quốc gia, con số này còn lớn hơn: Khoảng 60 phần trăm dân số Tây Ban Nha là người hâm mộ của Barcelona hoặc Real Madrid. Ở Tây Ban Nha, tất cả người xem bóng đá, từ người hâm mộ của Almeria đến Zaragoza, đều khẳng định rằng họ quan tâm đến đội chiến thắng trong trận El Clásico, thậm chí dù kết quả của trận đấu có không ảnh hưởng nhiều đến họ. "Một nửa Tây Ban Nha là Madrid, nửa còn lại là Barcelona, dù cho đó có là fan của Oviedo hay Ponferradina", Luis Mila - người đã từng có sau năm thi đấu ở Barcelona và bảy năm chơi cho Madrid nói. Khi được hỏi "Madrid hay Barcelona", chỉ có 11 phần trăm trả lời: "Không đội nào cả".
Hơn cả những câu lạc bộ bóng đá, đây là hai thế lực và thể chế dân chủ. Hai trong số bốn câu lạc bộ bóng đá của Tây Ban Nha được sở hữu bởi những thành viên của câu lạc bộ, họ mang đến những giá trị xã hội to lớn thường sản sinh ra những nhân vật tầm cỡ. Bốn tờ báo quốc gia lớn nhất cả nước đứng về phía họ: hai ở Madrid, hai ở Barcelona, và áp lực tạo càng tàn khốc, càng mạnh mẽ thì lại càng quyến rũ. Radi Antic từng dẫn dắt cả hai câu lạc bộ, ông là một trong số hai con người duy nhất từng làm điều này. "Trở thành HLV của Barcelona và Madrid đều giống như trở thành thủ tướng của một quốc gia vậy", ông cho biết. Khi cựu chủ tịch Madrid Ramon Mendoza bày tỏ quan điểm gần giống như thế, ông nhận được một lá thư từ đại sứ quán Mỹ bảo rằng ông đã đúng. Ramon Calderon buộc phải từ chức chủ tịch Madrid vào năm 2009. "Tôi nghĩ mình lẽ ra phải ở lại", Calderon giãi bày, 'nhưng tôi phải trả giá bằng cuộc đời tôi vì điều đó. Sự căng thẳng là quá khủng khiếp và có thể khiến tôi bị đau tim trong vai trò của một vị chủ tịch một ngày nào đó. Nếu tôi không rời đi ngay lúc đó, tôi có thể sẽ phải rời đi trong một cỗ quan tài".
Madrid và Barcelona không thể tách rời xã hội hay lịch sử Tây Ban Nha. Bạn không thể tìm thấy ở Catalonia sự tách bạch giữa thể thao và chính trị. Dù muốn dù không, thể thao và chính trị đã xen lẫn với nhau, đặc biệt là ở nơi này. Đặc trưng đó được mang vào những trận El Clásico, dù cho người ta hoàn toàn có thể chỉ thưởng thức thể thao mà thôi.
Bố của Marcos Alonso từng có mặt trong đội hình của Real Madrid vô địch cúp châu Âu trong thập niên 1950 và con trai của ông cũng chơi cho Real Madrid. Khi còn là một câu bé ông từng chơi bóng chung với Alfredo Di Stefano và Ferenc Puskas trong một khu vườn, nhưng khi thi đấu chuyên nghiệp, ông chơi cho Barcelona. "Họ là hai câu lạc bộ vĩ đại nhất thế giới", Alonso nói. "Nhưng Barcelona có những giá trị xã hội mà tôi không tìm thấy ở Madrid; ở Barcelona, bạn có một cảm giác trọn vẹn về giá trị của câu lạc bộ, một giá trị rất lớn với xã hội Catalan. Còn ý nghĩa của Madrid, từ quan điểm chủ quan của họ, là đơn giản hơn. "Madrid đại diện cho chiến thắng", chủ tịch Ramon Calderon khẳng định. Jorge Valdano, cựu cầu thủ, HLV và giám đốc thể thao Madrid, định nghĩa El Clásico là cuộc chiến giữa "một câu lạc bộ và hơn cả một câu lạc bộ".
... Còn tiếp
FC Barcelona vs Real Madrid: đó chắc chắn là hai đối thủ lớn nhất trong lịch sử thể thao thế giới. Đó là cuộc đối đầu của hiện tại giữa Messi và Ronaldo. Là những cuộc chiến nghẹt thở giữa Pep & Mourinho trên băng ghế chỉ đạo. Nó đại diện cho cuộc đối đầu của một dân tộc chống lại Nhà nước. Là sự nổi dậy giành quyền tự do trước chế độ phát-xít Franco. Và nó còn được kèm thêm những gia vị không thể thiếu của bóng đá: những bàn thắng tuyệt đẹp & những kĩ năng thượng thừa. Đó còn hơn cả một trận đấu. Đó còn hơn cả một cuộc chiến. Đó là El Clásico.
FC Barcelona Việt Nam xin trân trọng giới thiệu với các Culer Việt một tác phẩm viết về cuộc đối đầu kinh điển của Sid Lowe với tựa đề: "Fear and loathing in La Liga: Barcelona, Real Madrid, and the World's Greatest Sports Rivalry" (tạm dịch: Nỗi ghê sợ & mối thù kinh điển: Barcelona vs Real Madrid).
Theo dõi bản dịch đầy đủ của cuốn sách [tại đây].